01-06-2014 Saat: 17:42
Bağımsız cümlelerin, aralarındaki anlam ilgisinden dolayı virgülle veya noktalı virgülle birbiri ardına sıralanmasıyla oluşan cümleler topluluğudur.
En az iki cümleden oluşur.
•"Yağız atlar kişnedi, / meşin kırbaç şakladı, /
•Bir dakika araba yerinde durakladı.
•Neden sonra sarsıldı altımda demir yaylar, /
•Gözlerimin önünden geçti kervansaraylar..."
•"Gök sarı, / toprak sarı, / çıplak ağaçlar sarı...
•Arkada zincirlenen yüksek Toros dağları,"
•"Başını kaldırarak boşluğu dinliyordu, /
•Gökler bulutlanıyor, / rüzgar serinliyordu."
•Sarı çiçeğin saçları yolunmuş, kana bulanmıştı.
•Bu, asırlardan beri böyle olagelmişti, asırlarca da böyle sürüp gidecekti.
*Sıralı cümlelerin bütün öğeleri ayrı olabildiği gibi bazıları ortak da olabilir.
•Otobüs her zamanki gibi yine geç geldi; / biz de derse geç kaldık.
•Mart kapıdan baktırır; kazma kürek yaktırır. Özne ortak.
•Mallarımızı önce çaldılar, sonra geri bize sattılar. Özne ve nesne ortak.
•Merdivenleri kardeşin yıkasın, sen de sil. Nesne ortak.
•İnatçı adama dil döküyor, sürekli yalvarıyordu. Özne ve dolaylı tüml.
Sıralı cümleler ikiye ayrılır:
1. Bağımlı sıralı cümle: Öğe ortaklığı olan cümledir. Farklı yüklemlerin özne, nesne, tümleç gibi ortak öğeleri vardır.
•(Ben) Dün akşama kadar çalıştım, çok yoruldum. (Özne ortak)
•Her zaman planlı çalışır, başarılı olurdu. ( Z.T. ortak öge)
2. Bağımsız sıralı cümle: Öğe ortaklığı olmayan sıralı cümledir. Cümleler arasında anlam ilgisi olduğu hâlde hiçbir öğesi ortak olmayan cümlelerdir.
•Biri yer, biri bakar.
•Horoz ölür ,gözü çöplükte kalır.
•Sakla samanı gelir zamanı.
•Besle kargayı, oysun gözünü.
•Laf çok, icraat yok.
•Sınıf temiz, öğrenciler temiz, gökyüzü temizdi.
En az iki cümleden oluşur.
•"Yağız atlar kişnedi, / meşin kırbaç şakladı, /
•Bir dakika araba yerinde durakladı.
•Neden sonra sarsıldı altımda demir yaylar, /
•Gözlerimin önünden geçti kervansaraylar..."
•"Gök sarı, / toprak sarı, / çıplak ağaçlar sarı...
•Arkada zincirlenen yüksek Toros dağları,"
•"Başını kaldırarak boşluğu dinliyordu, /
•Gökler bulutlanıyor, / rüzgar serinliyordu."
•Sarı çiçeğin saçları yolunmuş, kana bulanmıştı.
•Bu, asırlardan beri böyle olagelmişti, asırlarca da böyle sürüp gidecekti.
*Sıralı cümlelerin bütün öğeleri ayrı olabildiği gibi bazıları ortak da olabilir.
•Otobüs her zamanki gibi yine geç geldi; / biz de derse geç kaldık.
•Mart kapıdan baktırır; kazma kürek yaktırır. Özne ortak.
•Mallarımızı önce çaldılar, sonra geri bize sattılar. Özne ve nesne ortak.
•Merdivenleri kardeşin yıkasın, sen de sil. Nesne ortak.
•İnatçı adama dil döküyor, sürekli yalvarıyordu. Özne ve dolaylı tüml.
Sıralı cümleler ikiye ayrılır:
1. Bağımlı sıralı cümle: Öğe ortaklığı olan cümledir. Farklı yüklemlerin özne, nesne, tümleç gibi ortak öğeleri vardır.
•(Ben) Dün akşama kadar çalıştım, çok yoruldum. (Özne ortak)
•Her zaman planlı çalışır, başarılı olurdu. ( Z.T. ortak öge)
2. Bağımsız sıralı cümle: Öğe ortaklığı olmayan sıralı cümledir. Cümleler arasında anlam ilgisi olduğu hâlde hiçbir öğesi ortak olmayan cümlelerdir.
•Biri yer, biri bakar.
•Horoz ölür ,gözü çöplükte kalır.
•Sakla samanı gelir zamanı.
•Besle kargayı, oysun gözünü.
•Laf çok, icraat yok.
•Sınıf temiz, öğrenciler temiz, gökyüzü temizdi.