cümlede ANLAM

[admin]

---

Kaynak: Bu yazı, 10tl.net Android programı ile şu kaynaktan kopyalanarak alınmıştır: http://hattatmf.10tl.net/showthread.php?tid=9&pid=11

---

Cümlede Anlam İlişkileri
[b]1.[/b] Eş Anlamlı Cümleler [b]2.[/b] Yakın Anlamlı Cümleler [b]3.[/b] Karşıt (Zıt) Anlamlı Cümleler [b]4.[/b] Neden (Sebep) - Sonuç İlişkili Cümleler [b]5.[/b] Amaç - Sonuç İlişkili Cümleler [b]6.[/b] Koşul - Sonuç İlişkili Cümleler [b]7.[/b] Açıklama İlişkili Cümleler [b]8.[/b] Karşılaştırma Cümleleri


Anlam ilişkisi bakımından cümleler; [b]eş anlamlı, yakın anlamlı, zıt anlamlı cümleler, neden-sonuç, amaç-sonuç, koşul-sonuç, açıklama ve karşılaştırma cümleleri[/b] olmak üzere sekiz başlıkta incelenir:

Cümlede Anlam İlişkileri Kavram Haritası

1. Eş Anlamlı Cümleler
Aynı konu ve düşüncenin, farklı sözcükler ve söz dizimiyle dile getirildiği cümlelerdir.
Örnek(ler)
[b]»[/b] Belirli bir hedefi olmayan insana kimse yardımcı olamaz.
[b]»[/b] Bir insan hangi limana yelken açtığını bilmiyorsa hiçbir rüzgar işine yaramaz.
[b]»[/b] Bu bardağın yarısı su ile dolu.
[b]»[/b] Bu bardağın yarısında su yok.
[b]»[/b] Yaşam, içinde siyah da bulunan bir gökkuşağıdır.
[b]»[/b] Yaşam, tüm güzelliklerinin yanında olumsuzlukları da barındırır.
 
2. Yakın Anlamlı Cümleler
Eş anlamlı cümlelerde, biri diğerinin yerini tutabilecek iki cümle söz konusu idi. Yakın anlamlı cümlelerde ise aynı özü, aynı ruhu taşıyan iki cümle vardır.
Örnek(ler)
[b]»[/b] Hayatını insanların mutluluğuna adamıştı.
[b]»[/b] İnsanları mutlu etmek için ömür boyu çalışmaktan zevk aldı.
Bu cümlelerin ikisinde de söz konusu kişinin ömür boyu insanların mutluluğu için çalıştığı ifade edilmektedir.  Buraya kadar eş anlamlılık söz konusudur. Ancak ikinci cümlede “bu çalışmadan zevk almak” gibi bir ayrıntı vardır. Bu ayrıntı sebebiyle bu cümlelere yakın anlamlı cümle diyoruz.
[b]»[/b] Bazı sanatçılar yaşları ilerledikçe eserlerinde tekrara düşerler.
[b]»[/b] Olgunluk döneminde sanatçıların bir kısmı özgünlüklerini kaybedebilir.
 
[color=#dd0055][size=x-large]3. Karşıt (Zıt) Anlamlı Cümleler
Anlamca birbirine zıt olan, birbiriyle çelişen cümlelerdir. Bu tür cümlelerde konu genellikle aynıdır; fakat konuya bakış açısı farklıdır.
Örnek(ler)
[b]»[/b] Sanayileşme, çevreye zarar vermektedir.
[b]»[/b] Gelişmek isteyen toplumlar, sanayiye önem vermelidir.
Bu cümlelerde konu sanayileşmedir. İlk cümlede sanayileşmenin kötü yönü, diğerinde ise iyi yönü anlatılmaktadır.
[b]»[/b] Sanatçı, hayatı kendi yorumuyla vermelidir.
[b]»[/b] Sanatçı, hayatı anlatırken ayna görevi üstlenmelidir.
 
4. Neden (Sebep) – Sonuç İlişkili Cümleler
Bir eylemin hangi gerekçeyle veya hangi sebeple yapıldığını bildiren cümlelerdir. Bu cümlelerin yüklemine [b]“niçin?” , “neden?”[/b] soruları sorulduğunda bu sorular cevapsız kalmaz. Neden-sonuç cümleleri iki bölümden oluşur: Birinci bölüm neden (sebep), ikinci bölüm ise sonuç bildirir. Genellikle “için, -den, -diğinden, ile” gibi ekler ve edatlar kullanılır.
[color=#dd0055][size=medium][b]Örnek(ler)