30-11-2014 Saat: 03:44
Londra Konferansı, TBMM Hükümetinin Sevr Antlaşması’nı kabul etmemesi ve İtilaf Devletleri’ni yurttan çıkarmak için harekete geçmesi üzerine yapıldı. Milli Mücadele esnasında Güney Anadolu’da Fransızlara karşı başarı sağlanmış, Batı’daki Yunan ilerleyişi durdurulmuş ve TBMM hükümeti Sovyetlerle görüşmeye başlamıştı. Tüm bu olumlu gelişmelerin üzerine I. İnönü Savaşı’nın da kazanılması İtilaf Devletleri’ni harekete geçirdi. İtilaf Devletleri, Sevr Antlaşması maddelerinde bazı değişiklikler yapmak üzere Türkiye ve Yunanistan’ın da katılımıyla Londra’da bir konferans yapmaya karar verdiler.
İtilaf Devletleri TBMM hükümetini tanımadıkları için Londra Konferansı’na sadece Osmanlı Hükümetini davet etti. Mustafa Kemal’in de konferansa bir temsilci yollayabileceği veya kendisinin delege olarak katılabileceğini Osmanlı Hükümetine bildirdiler. Osmanlı Hükümeti de İtilaf devletlerinin yaptığı bu öneriyi TBMM başkanı olan Mustafa Kemal’e götürdü fakat TBMM Hükümeti bu teklifi kabul etmedi ve çağırılmadıkları konferansa katılmayacaklarını bildirdiler. Bu gelişmeler üzerine İtilaf Devletleri, İtalya’nın aracılığıyla TBMM Hükümetini resmen Londra Konferansı’na davet etmek zorunda kaldı.
Londra Konferansı
Konferans, 23 Şubat 1921’de Londra’da başladı. İtilaf Devletleri, Sevr Antlaşması’nın maddeleri üzerinde küçük değişiklikler yapmak isteyince Türk delegeleri buna şiddetle karşı çıktılar. Osmanlı Hükümeti adına konuşması gereken Sadrazam Tevfik Paşa, konuşma sırası kendine gelince, "Ben sözü Türk Milletinin gerçek temsilcisi olan Türkiye Büyük Millet Meclisi Baş delegesine bırakıyorum," diyerek konuşma yetkisini Bekir Sami Bey’e bıraktı. Bunun üzerine İtilaf Devletleri her türlü görüşmeyi TBBM Hükümetinin oluşturduğu heyetle yapmak zorunda kaldı. TBMM delegeleri, Misak-ı Milli’ye dayanarak, Sevr Antlaşması’nı hiçbir şekilde kabul etmeyeceklerini İtilaf Devletlerine bildirdiler. Bunun üzerine şiddetli tartışmalar çıktı ve Londra Konferansı hiçbir sonuç alınamadan dağıldı. Bekir Sami Bey konferansın dağılmasının ardından savaş esirlerinin karşılıklı geri verilmesi için 11 Martta Fransızlarla, 12 Martta İtalyanlarla ve 16 Martta İngilizlerle ayrı ayrı antlaşmalar yaptı fakat bu antlaşmalar TBMM Hükümeti tarafından onaylanmadığı için hiçbir zaman yürürlüğe girmedi.
Londra Konferansı, bir sonuç alınamamasına rağmen İtilaf Devletlerinin TBMM Hükümetini resmen tanıması açısından önemli bir diplomatik başarıydı. Artık TBMM, İtilaf Devletleri tarafından resmen tanınıyordu.
Londra Konferansı’nın bu diplomatik başarı dışındaki önemli sonuçlarını ise, Yunan Ordusunun yeniden saldırıya geçmek için başladığı hazırlıklarını tamamlama imkânı bulması, TBMM Hükümetinin Misak-ı Milli ilkelerini ve Türk halkının haklı mücadelesini dünya kamuoyuna duyurmayı başarması, İtilaf Devletlerinin Sevr Antlaşması’nı kabul ettiremeyeceklerini anlamaları ve konferansa katılan TBMM Hükümetinin barış yanlısı olduğunu dünyaya gösterme fırsatı bulması olarak sıralayabiliriz.
İtilaf Devletleri TBMM hükümetini tanımadıkları için Londra Konferansı’na sadece Osmanlı Hükümetini davet etti. Mustafa Kemal’in de konferansa bir temsilci yollayabileceği veya kendisinin delege olarak katılabileceğini Osmanlı Hükümetine bildirdiler. Osmanlı Hükümeti de İtilaf devletlerinin yaptığı bu öneriyi TBMM başkanı olan Mustafa Kemal’e götürdü fakat TBMM Hükümeti bu teklifi kabul etmedi ve çağırılmadıkları konferansa katılmayacaklarını bildirdiler. Bu gelişmeler üzerine İtilaf Devletleri, İtalya’nın aracılığıyla TBMM Hükümetini resmen Londra Konferansı’na davet etmek zorunda kaldı.
Londra Konferansı
Konferans, 23 Şubat 1921’de Londra’da başladı. İtilaf Devletleri, Sevr Antlaşması’nın maddeleri üzerinde küçük değişiklikler yapmak isteyince Türk delegeleri buna şiddetle karşı çıktılar. Osmanlı Hükümeti adına konuşması gereken Sadrazam Tevfik Paşa, konuşma sırası kendine gelince, "Ben sözü Türk Milletinin gerçek temsilcisi olan Türkiye Büyük Millet Meclisi Baş delegesine bırakıyorum," diyerek konuşma yetkisini Bekir Sami Bey’e bıraktı. Bunun üzerine İtilaf Devletleri her türlü görüşmeyi TBBM Hükümetinin oluşturduğu heyetle yapmak zorunda kaldı. TBMM delegeleri, Misak-ı Milli’ye dayanarak, Sevr Antlaşması’nı hiçbir şekilde kabul etmeyeceklerini İtilaf Devletlerine bildirdiler. Bunun üzerine şiddetli tartışmalar çıktı ve Londra Konferansı hiçbir sonuç alınamadan dağıldı. Bekir Sami Bey konferansın dağılmasının ardından savaş esirlerinin karşılıklı geri verilmesi için 11 Martta Fransızlarla, 12 Martta İtalyanlarla ve 16 Martta İngilizlerle ayrı ayrı antlaşmalar yaptı fakat bu antlaşmalar TBMM Hükümeti tarafından onaylanmadığı için hiçbir zaman yürürlüğe girmedi.
Londra Konferansı, bir sonuç alınamamasına rağmen İtilaf Devletlerinin TBMM Hükümetini resmen tanıması açısından önemli bir diplomatik başarıydı. Artık TBMM, İtilaf Devletleri tarafından resmen tanınıyordu.
Londra Konferansı’nın bu diplomatik başarı dışındaki önemli sonuçlarını ise, Yunan Ordusunun yeniden saldırıya geçmek için başladığı hazırlıklarını tamamlama imkânı bulması, TBMM Hükümetinin Misak-ı Milli ilkelerini ve Türk halkının haklı mücadelesini dünya kamuoyuna duyurmayı başarması, İtilaf Devletlerinin Sevr Antlaşması’nı kabul ettiremeyeceklerini anlamaları ve konferansa katılan TBMM Hükümetinin barış yanlısı olduğunu dünyaya gösterme fırsatı bulması olarak sıralayabiliriz.
