04-06-2014 Saat: 20:42
Müzikal sesleri simgeleyen işaretlere Nota denir. Bir başka deyişle Nota, müziği okuyup yazıya almaya yarayan şekillere ve o şekillerin temsil ettikleri temel frekanslara verilen addır. Nota (veya not) sözcüğü, bir fikri daha sonra hatırlamak için işareler ile bir yere o fikri temsil edecek biçimde yazmayı dökmeyi anlatır. Müzik notası da, bir sesi temsil etmek üzere dizek üstündeki yerine konulan bir işaret, bir kayıttır. Müziği yazılı olarak ifade etmede kullanılan her bir nota, müzikteki belli bir sese karşılık gelir. Notalar seslerin zaman içindeki uzunluğunu ve temel frekansını gösterirler. Yazıda kullanılan harflerin adları olduğu gibi, notaların da adları vardır. Notaları adlandırmak için iki temel sistem kullanılmıştır. Bu sistemlerden ilki daha çok Fransa, İtalya, İspanya ve Türkiye gibi Akdeniz ülkelerinde kullanılanı Aziz Iohanne Battista ilahisinin ilk hecelerinden isimlerini alan do-re-mi sistemidir. İkincisi ise İngiltere, Almanya gibi kuzey ilkelerinde kullanılan A-B-C sistemidir.
Aziz Iohanne Battista ilahisinine göre:
do (bazen “ut”),
re,
mi,
fa,
sol,
la,
si.
Almanya, İngiltere ve ABD’de, notalar alfabenin ilk yedi harfiyle isimlendirme sistemine göre:
C (do),
D (re),
E (mi),
F (fa),
G (sol),
A (la),
B (si). Bu, İngilizcedeki sistemdir.
H (si), Bu, Almancadaki sistemdir.
Notaların dizek üzerindeki yerleri notaların frekanslarını ve notaların biçimleri de zamansal değerlerini belirtir. Notalar beş çizgili dizek üzerinde çizgilere ve aralıklara yazılırlar. Frekansları dizeğin sınırlarını aşan notalar ek çizgilerin üzerine ve bunların aralıklarına yazılırlar. Notaların süresi notaların yazıldığı ritmik değer ile belirlenir. Bu ritmik değerler kendi içlerinde orantılı bir hiyerarşiyle belirgindir. Bugün kullanılan yaygın nota sisteminde en uzun nota çift birliktir. Birlik nota bunun yarı değerindedir, ikilik birliğin yarı değerinde, dörtlük ikiliğin yarı değerinde, ve sekizlik dörtlüğün, onaltılık da sekizliğin yarı değerindedir. Bu yöntem ile altmışdörtlük değere kadar notalar yazılabilir. Müzik yazısında bu notalardan herhangi biri temel alınarak ona belirli bir süre atanır ve diğer bütün değerler ona oran ile zaman içine yerleşirler. Örneğin dörtlük notaya bir saniyelik zaman birimini atarsak dörtlük notanın iki katı olan ikilik nota iki saniye, yarısı değerinde olan sekizlik nota yarım saniye değerinde olacaktır. Bu notaların her birinin sus (es) karşılıkları da bulunur ve suslar müzikteki sessizliği sembolize ederler.
Nota değerleri gibi esler de çeşitli ve portedeki yerleri bazen farklıcadır.
Birlik es, portede daima dördüncü çizginin altındadır. İkilik es, portede üçüncü çizgi üstüne konur. Dörtlük es, portenin ikinci çizgisi ile dördüncü çizgisi arasına yazılır. Yalnız, bunun alt ve üst kuyrukları aşağıdan birinci aralığın içine ve yukarıdan dördüncü aralığın içine biraz girmiş bulunur. Sekizlik, onaltılık ve otuzikilik eslerdeki çengelli uçlar üstten dizeğin üçüncü aralığına yazılırlar. Sekizlik esin bacağı portenin ikinci çizgisine, onaltılık bacağı birinci çizgiye, otuzikilik olanın bacağı da birinci çizginin az altına uzatılır. Altmışdörtlük este, çengelli uç dördüncü aralıkta olmak üzere, bacağı otuzikilik esinki kadar indirilir.
Aziz Iohanne Battista ilahisinine göre:
do (bazen “ut”),
re,
mi,
fa,
sol,
la,
si.
Almanya, İngiltere ve ABD’de, notalar alfabenin ilk yedi harfiyle isimlendirme sistemine göre:
C (do),
D (re),
E (mi),
F (fa),
G (sol),
A (la),
B (si). Bu, İngilizcedeki sistemdir.
H (si), Bu, Almancadaki sistemdir.
Notaların dizek üzerindeki yerleri notaların frekanslarını ve notaların biçimleri de zamansal değerlerini belirtir. Notalar beş çizgili dizek üzerinde çizgilere ve aralıklara yazılırlar. Frekansları dizeğin sınırlarını aşan notalar ek çizgilerin üzerine ve bunların aralıklarına yazılırlar. Notaların süresi notaların yazıldığı ritmik değer ile belirlenir. Bu ritmik değerler kendi içlerinde orantılı bir hiyerarşiyle belirgindir. Bugün kullanılan yaygın nota sisteminde en uzun nota çift birliktir. Birlik nota bunun yarı değerindedir, ikilik birliğin yarı değerinde, dörtlük ikiliğin yarı değerinde, ve sekizlik dörtlüğün, onaltılık da sekizliğin yarı değerindedir. Bu yöntem ile altmışdörtlük değere kadar notalar yazılabilir. Müzik yazısında bu notalardan herhangi biri temel alınarak ona belirli bir süre atanır ve diğer bütün değerler ona oran ile zaman içine yerleşirler. Örneğin dörtlük notaya bir saniyelik zaman birimini atarsak dörtlük notanın iki katı olan ikilik nota iki saniye, yarısı değerinde olan sekizlik nota yarım saniye değerinde olacaktır. Bu notaların her birinin sus (es) karşılıkları da bulunur ve suslar müzikteki sessizliği sembolize ederler.
Nota değerleri gibi esler de çeşitli ve portedeki yerleri bazen farklıcadır.
Birlik es, portede daima dördüncü çizginin altındadır. İkilik es, portede üçüncü çizgi üstüne konur. Dörtlük es, portenin ikinci çizgisi ile dördüncü çizgisi arasına yazılır. Yalnız, bunun alt ve üst kuyrukları aşağıdan birinci aralığın içine ve yukarıdan dördüncü aralığın içine biraz girmiş bulunur. Sekizlik, onaltılık ve otuzikilik eslerdeki çengelli uçlar üstten dizeğin üçüncü aralığına yazılırlar. Sekizlik esin bacağı portenin ikinci çizgisine, onaltılık bacağı birinci çizgiye, otuzikilik olanın bacağı da birinci çizginin az altına uzatılır. Altmışdörtlük este, çengelli uç dördüncü aralıkta olmak üzere, bacağı otuzikilik esinki kadar indirilir.
