Euroleague (Sponsorluk adıyla: Turkish Airlines Euroleague), Avrupa kıtasında oynanan en üst düzeydeki ve kazananın Avrupa Şampiyonu olarak adlandırıldığı uluslararası basketbol ligi.
Tarihi
Avrupa Kupası / Turkish Airlines Euroleague 1958 yılında kurulan lig ilk senelerinde Avrupa'da liglerini şampiyon bitiren takımların oynadığı ve klasik bir eleme sistemiyle oynanan bir turnuva iken 1990'ların başından itibaren sadece şampiyonların değil diğer önemli takımları da içeren ve içinde lig mücadelesi de içeren bir kupa görünümüne ulaştı.
Euroleague ismi ise 2000 yılında ULEB (Union of European Leagues of Basketball) tarafından öne sürüldü. 2000/2001 sezonunda ULEB'e üye takımlar FIBA'nın organize ettiği turnuvadan ayrılarak kendi liglerini kurdular. FIBA ise Suproleague adıyla devam etti. Türkiye'nin de dahil olduğu ülkeler FIBA'nın organizasyonunda kaldı.
Avrupa'nın en büyük kulüplerinden olan Türkiye, İtalya ve Yunanistan takımlarının ayrılması önemli bir bölünme oluşturdu ve Avrupa'da iki tane büyük kupa oluştu.
2001 yılında iki organizasyon Euroleague adı altında tekrar birleşti.
Statü
Turkish Airlines Euroleague şu anda dört aşamada oynanmaktadır.
İlk aşamada 24 takım katılır. Bu takımlar 6'lı olarak 4 gruba ayrılır. Her takım grubundaki diğer takımlarla kendi sahalarında ve deplasmanda olmak üzere ikişer maç yapar. Normal grup maçları sonunda gruplarında ilk 4 sırayı alan takımlar üst gruplara çıkar. İkinci aşamada kalan 16 takım yeni oluşturulan 4'erli 4 grupta yer alır ve diğer takımlarla yine 2 maç oynar. Maçlar sonunda gruplarında ilk iki sırayı alan takımlar gruptan çıkar.
Çeyrek finale çıkacak takımlar belli olduktan sonra kalan 8 takım dörtlü final için mücadele eder.Bu aşamada kupa lig maçlarından eleme usülünde maçlara geçer ve rakiplerini eleyen takımlar dörtlü final oynamaya hak kazanır. Çeyrek final mücadelesinde 5 maç üzerinden 3 maç kazanan rakibini eler. İlk 2 maç A takımının sahasında, 3. ve 4. maçlar B takımının sahasında, 5.maç ise tekrar A takımının sahasında oynanır.
Son aşama olan dörtlü final ise önceden belirlenen bir şehirde bu finale kalan 4 takım arasında oynanır. Dörtlü final maçları tek maçlık eleme sistemine göre oynanır. Yarı finalde elenen takımlar 3. maçına, kazanan takımlar ise son gün finale çıkar.
Thy Sponsorluğu
26 Temmuz 2010 tarihinde Türk Hava Yolları ve Euroleague arasında 15.000.000€ bedel ile bir stratejik sponsorluk anlaşması imzalanmıştır. Bu anlaşmaya göre Avrupa basketbolunun en üst ligi olan Euroleague, 2010-11 sezonundan itibaren Turkish Airlines Euroleague adıyla düzenlemeye başlamıştır. Buna benzer şekilde Dörtlü Final yani Final Four da Turkish Airlines Final Four adını almıştır. Bu anlaşma beş sezon boyunca geçerli olacaktır. Bu süre sonunda eğer istenirse anlaşma beş yıl daha uzatılabilecektir.
Şampiyonlar
- 1958 ASK Riga (SSCB)
- 1959 ASK Riga (SSCB)
- 1960 ASK Riga (SSCB)
- 1961 CSKA Moscow (SSCB)
- 1962 Tiflis (SSCB)
- 1963 CSKA Moscow (SSCB)
- 1964 Real Madrid (İspanya)
- 1965 Real Madrid (İspanya)
- 1966 Olimpia Milano (İtalya)
- 1967 Real Madrid (İspanya)
- 1968 Real Madrid (İspanya)
- 1969 CSKA Moscow (SSCB)
- 1970 Ignis Varese (İtalya)
- 1971 CSKA Moscow (SSCB)
- 1972 Ignis Varese (İtalya)
- 1973 Ignis Varese (İtalya)
- 1974 Real Madrid (İspanya)
- 1975 Ignis Varese (İtalya)
- 1976 Mobilgirgi Varese (İtalya)
- 1977 Maccabi Tel-Aviv (İsrail)
- 1978 Real Madrid (İspanya)
- 1979 Bosna Sarajevo (Yugoslavya)
- 1980 Real Madrid (İspanya)
- 1981 Maccabi Tel-Aviv (İsrail)
- 1982 Squibb Cantù (İtalya)
- 1983 Ford Cantù (İtalya)
- 1984 Banco di Roma (İtalya)
- 1985 Cibona Zagreb (Yugoslavya)
- 1986 Cibona Zagreb (Yugoslavya)
- 1987 Olimpia Milano (İtalya)
- 1988 Olimpia Milano (İtalya)
- 1989 Jugoplastika Split (Yugoslavya)
- 1990 Jugoplastika Split (Yugoslavya)
- 1991 Pop 84 Split (Yugoslavya)
- 1992 Partizan Belgrad (Yugoslavya)
- 1993 CSP Limoges (Fransa)
- 1994 Joventut Badalona (İspanya)
- 1995 Real Madrid (İspanya)
- 1996 Panathinaikos (Yunanistan)
- 1997 Olympiacos (Yunanistan)
- 1998 Kinder Bologna (İtalya)
- 1999 Žalgiris Kaunas (Litvanya
- 2000 Panathinaikos (Yunanistan)
- 2001 Kinder Bologna (İtalya)
- 2001 Maccabi Telaviv (İsrail) Suproleague Şampiyonu
- 2002 Panathinaikos (Yunanistan)
- 2003 Barcelona (İspanya)
- 2004 Maccabi Tel-Aviv (İsrail)
- 2005 Maccabi Tel-Aviv (İsrail)
- 2006 CSKA Moscow (Rusya)
- 2007 Panathinaikos (Yunanistan)
- 2008 CSKA Moscow (Rusya)
- 2009 Panathinaikos (Yunanistan)
- 2010 FC Barcelona (İspanya)
- 2011 Panathinaikos (Yunanistan)
Şampiyonluk Sayısına Göre Takımlar
Euroleague 4 lü Final (Final Four)
Euroleague Dörtlü Final (Final Four), kulüpler düzeyinde Avrupa Basketbol Şampiyonu'nu belirlemek için Euroleague (okunuşu → Yürolig) organizasyonu içinde 1988'den beri kullanılan yöntemdir.
Dörtlü Final şeklinde her yıl bir şehirde düzenenlen bu turnuva finali ilk kez Belçika'da düzenlenmiş ve şampiyon Tracer Olimpia Milano olmuştur. Türkiye'de bir kez İstanbul Abdi İpekçi Spor Salonu'nda 1992 yılında düzenlenmiş, şampiyon yine Yugoslav Partizan takımı olmuştur. Turnuvanın Türkiye'deki ikinci ayağı 2012'de, İstanbul şehrinde düzenlenecektir.
Turnuva Geçmişi
1988 Gent (Belçika)
Şampiyon : Tracer Milano
3. Maçı: Partizan: 105 - Aris: 93
Final: Tracer Milan: 90 - Maccabi Tel Aviv: 84
MVP : Mike D'antoni
1989 Münih (Almanya)
Şampiyon : Jugoplastika Split
3. Maçı: Aris: 88 - Barcelona: 71
Final: Jugoplastika: 75 - Maccabi Tel Aviv: 69
MVP: Dino Radja
1990 Zaragoza (İspanya)
Şampiyon : Jugoplastika Split
3. Maçı: Limoges: 103 - Aris: 91
Final: Jugoplastika: 72 - Barcelona: 67
MVP: Toni Kukoc
1991 Paris (Fransa)
Şampiyon : Pop 84 Split
3. Maçı: Maccabi Tel Aviv: 83 - Scavolini Pesaro: 81
Final: Pop 84 (Jugoplastika): 70 - Barcelona: 65
MVP: Zoran Saviç
1992 İstanbul (Türkiye)
Şampiyon : Partizan
3. Maçı: Philips Milano: 99 - Estudiantes: 91
Final: Partizan: 71 - Juventut Badalona: 69
MVP: Predrag Danilovic
1993 Atina (Yunanistan)
Şampiyon : Limoges)
3. Maçı: PAOK: 76 - Real Madrid: 70
Final: Limoges: 59 - Benetton Treviso: 55
MVP: Richard Dacoury
1994 Tel Aviv (İsrail)
Şampiyon : Juventut Badalona
3. Maçı: Panathinaikos: 100 - Barcelona: 83
Final: Juventut Badalona: 59 - Olympiakos: 57
MVP: Jordi Villacampa
1995 Zaragoza (İspanya)
Şampiyon : Real Madrid
3. Maçı: Panathinaikos: 91 - Limoges: 77
Final: Real Madrid: 73 - Olympiakos: 61
MVP: Arvydas Sabonis
1996 Paris (Fransa)
Şampiyon : Panathinaikos
3. Maçı: CSKA Moskova: 74 - Real Madrid: 73
Final: Panathinaikos:67 - Barcelona: 66
MVP: Panayotis Yanakis
1997 Roma (İtalya)
Şampiyon : Olympiakos
3. Maçı: Olimpia Ljubliana: 86 - Asvel: 79
Final: Olympiakos: 73 - Barcelona: 58
MVP: David Rivers
1998 Barcelona (İspanya)
Şampiyon : Kinder Bologna
3. Maçı: Benetton Treviso: 96 - Partizan: 89
Final: Kinder Bologna: 58 - AEK: 44
MVP: Antoine Rigaudeau
1999 Münih (Almanya)
Şampiyon : Zalgiris Kaunas
3. Maçı: Olympiakos: 74 - Teamsystem Bologna: 63
Final: Zalgiris Kaunas: 82 - Kinder Bologna: 74
MVP: Saulius Stombergas
2000 Selanik (Yunanistan)
Şampiyon : Panathinaikos
3. Maçı: Efes Pilsen : 75 - Barcelona: 69
Final: Panathinaikos: 73 - Maccabi Tel Aviv: 67
MVP: Oded Katash
2001 Paris (Fransa) - Suproleague
Şampiyon : Maccabi Tel Aviv
3. Maçı: Efes Pilsen: 91 - CSKA Moskova: 85
Final: Maccabi Tel Aviv: 81 - Panathinaikos:67
MVP: Nate Huffman
2001 senesinde ULEB'in düzenlediği Euroleague'de final four yapılmadı. Final serisi sonunda şampiyon Kinder Bologna, MVP Manu Ginobili oldu.
2002 Bologna (İtalya)
Şampiyon Panathinaikos
Final: Panathinaikos:89 - Kinder Bologna: 83
MVP: İbrahim Kutluay
2003 Barcelona (İspanya)
Şampiyon : Barcelona
3. Maçı: Montepaschi Siena: 79 - CSKA Moskova: 78
Final: Barcelona: 76 - Benetton Treviso: 65
MVP: Dejan Bodiroga
2004 Tel Aviv (İsrail)
Şampiyon : Maccabi Tel Aviv
3. Maçı: CSKA Moskova: 97 - Montepaschi Siena: 94
Final: Maccabi Tel Aviv: 118 - Skipper Bologna: 74
MVP: Anthony Parker
2005 Moskova (Rusya)
Şampiyon : Maccabi Tel Aviv
3. Maçı: CSKA Moskova: 91 - Panathinaikos: 94
Final: Maccabi Tel Aviv: 90 - Tau Ceramica: 78
MVP: Sarunas Jasikevicius
2006 Prag (Çek Cumhuriyeti)
Şampiyon : CSKA Moskova
3. Maçı:Tau Ceramica: 87 - Barcelona :82
Final: Maccabi Tel Aviv: 69 - CSKA Moskova: 73
MVP: Theo Papaloukas
2011 Barcelona (İspanya)
Şampiyon : Panathinaikos
3. Maçı:Montepaschi Siena: 80 - Real Madrid: 62
Final: Maccabi Electra: 70 - Panathinaikos: 78
MVP: Dimitris Diamantidis
2012 İstanbul (Türkiye)
Şampiyon : -
3. Maçı: -
Final: -
MVP: -
Tarihi
Avrupa Kupası / Turkish Airlines Euroleague 1958 yılında kurulan lig ilk senelerinde Avrupa'da liglerini şampiyon bitiren takımların oynadığı ve klasik bir eleme sistemiyle oynanan bir turnuva iken 1990'ların başından itibaren sadece şampiyonların değil diğer önemli takımları da içeren ve içinde lig mücadelesi de içeren bir kupa görünümüne ulaştı.
Euroleague ismi ise 2000 yılında ULEB (Union of European Leagues of Basketball) tarafından öne sürüldü. 2000/2001 sezonunda ULEB'e üye takımlar FIBA'nın organize ettiği turnuvadan ayrılarak kendi liglerini kurdular. FIBA ise Suproleague adıyla devam etti. Türkiye'nin de dahil olduğu ülkeler FIBA'nın organizasyonunda kaldı.
Avrupa'nın en büyük kulüplerinden olan Türkiye, İtalya ve Yunanistan takımlarının ayrılması önemli bir bölünme oluşturdu ve Avrupa'da iki tane büyük kupa oluştu.
2001 yılında iki organizasyon Euroleague adı altında tekrar birleşti.
Statü
Turkish Airlines Euroleague şu anda dört aşamada oynanmaktadır.
İlk aşamada 24 takım katılır. Bu takımlar 6'lı olarak 4 gruba ayrılır. Her takım grubundaki diğer takımlarla kendi sahalarında ve deplasmanda olmak üzere ikişer maç yapar. Normal grup maçları sonunda gruplarında ilk 4 sırayı alan takımlar üst gruplara çıkar. İkinci aşamada kalan 16 takım yeni oluşturulan 4'erli 4 grupta yer alır ve diğer takımlarla yine 2 maç oynar. Maçlar sonunda gruplarında ilk iki sırayı alan takımlar gruptan çıkar.
Çeyrek finale çıkacak takımlar belli olduktan sonra kalan 8 takım dörtlü final için mücadele eder.Bu aşamada kupa lig maçlarından eleme usülünde maçlara geçer ve rakiplerini eleyen takımlar dörtlü final oynamaya hak kazanır. Çeyrek final mücadelesinde 5 maç üzerinden 3 maç kazanan rakibini eler. İlk 2 maç A takımının sahasında, 3. ve 4. maçlar B takımının sahasında, 5.maç ise tekrar A takımının sahasında oynanır.
Son aşama olan dörtlü final ise önceden belirlenen bir şehirde bu finale kalan 4 takım arasında oynanır. Dörtlü final maçları tek maçlık eleme sistemine göre oynanır. Yarı finalde elenen takımlar 3. maçına, kazanan takımlar ise son gün finale çıkar.
Thy Sponsorluğu
26 Temmuz 2010 tarihinde Türk Hava Yolları ve Euroleague arasında 15.000.000€ bedel ile bir stratejik sponsorluk anlaşması imzalanmıştır. Bu anlaşmaya göre Avrupa basketbolunun en üst ligi olan Euroleague, 2010-11 sezonundan itibaren Turkish Airlines Euroleague adıyla düzenlemeye başlamıştır. Buna benzer şekilde Dörtlü Final yani Final Four da Turkish Airlines Final Four adını almıştır. Bu anlaşma beş sezon boyunca geçerli olacaktır. Bu süre sonunda eğer istenirse anlaşma beş yıl daha uzatılabilecektir.
Şampiyonlar
- 1958 ASK Riga (SSCB)
- 1959 ASK Riga (SSCB)
- 1960 ASK Riga (SSCB)
- 1961 CSKA Moscow (SSCB)
- 1962 Tiflis (SSCB)
- 1963 CSKA Moscow (SSCB)
- 1964 Real Madrid (İspanya)
- 1965 Real Madrid (İspanya)
- 1966 Olimpia Milano (İtalya)
- 1967 Real Madrid (İspanya)
- 1968 Real Madrid (İspanya)
- 1969 CSKA Moscow (SSCB)
- 1970 Ignis Varese (İtalya)
- 1971 CSKA Moscow (SSCB)
- 1972 Ignis Varese (İtalya)
- 1973 Ignis Varese (İtalya)
- 1974 Real Madrid (İspanya)
- 1975 Ignis Varese (İtalya)
- 1976 Mobilgirgi Varese (İtalya)
- 1977 Maccabi Tel-Aviv (İsrail)
- 1978 Real Madrid (İspanya)
- 1979 Bosna Sarajevo (Yugoslavya)
- 1980 Real Madrid (İspanya)
- 1981 Maccabi Tel-Aviv (İsrail)
- 1982 Squibb Cantù (İtalya)
- 1983 Ford Cantù (İtalya)
- 1984 Banco di Roma (İtalya)
- 1985 Cibona Zagreb (Yugoslavya)
- 1986 Cibona Zagreb (Yugoslavya)
- 1987 Olimpia Milano (İtalya)
- 1988 Olimpia Milano (İtalya)
- 1989 Jugoplastika Split (Yugoslavya)
- 1990 Jugoplastika Split (Yugoslavya)
- 1991 Pop 84 Split (Yugoslavya)
- 1992 Partizan Belgrad (Yugoslavya)
- 1993 CSP Limoges (Fransa)
- 1994 Joventut Badalona (İspanya)
- 1995 Real Madrid (İspanya)
- 1996 Panathinaikos (Yunanistan)
- 1997 Olympiacos (Yunanistan)
- 1998 Kinder Bologna (İtalya)
- 1999 Žalgiris Kaunas (Litvanya
- 2000 Panathinaikos (Yunanistan)
- 2001 Kinder Bologna (İtalya)
- 2001 Maccabi Telaviv (İsrail) Suproleague Şampiyonu
- 2002 Panathinaikos (Yunanistan)
- 2003 Barcelona (İspanya)
- 2004 Maccabi Tel-Aviv (İsrail)
- 2005 Maccabi Tel-Aviv (İsrail)
- 2006 CSKA Moscow (Rusya)
- 2007 Panathinaikos (Yunanistan)
- 2008 CSKA Moscow (Rusya)
- 2009 Panathinaikos (Yunanistan)
- 2010 FC Barcelona (İspanya)
- 2011 Panathinaikos (Yunanistan)
Şampiyonluk Sayısına Göre Takımlar
Euroleague 4 lü Final (Final Four)
Euroleague Dörtlü Final (Final Four), kulüpler düzeyinde Avrupa Basketbol Şampiyonu'nu belirlemek için Euroleague (okunuşu → Yürolig) organizasyonu içinde 1988'den beri kullanılan yöntemdir.
Dörtlü Final şeklinde her yıl bir şehirde düzenenlen bu turnuva finali ilk kez Belçika'da düzenlenmiş ve şampiyon Tracer Olimpia Milano olmuştur. Türkiye'de bir kez İstanbul Abdi İpekçi Spor Salonu'nda 1992 yılında düzenlenmiş, şampiyon yine Yugoslav Partizan takımı olmuştur. Turnuvanın Türkiye'deki ikinci ayağı 2012'de, İstanbul şehrinde düzenlenecektir.
Turnuva Geçmişi
1988 Gent (Belçika)
Şampiyon : Tracer Milano
3. Maçı: Partizan: 105 - Aris: 93
Final: Tracer Milan: 90 - Maccabi Tel Aviv: 84
MVP : Mike D'antoni
1989 Münih (Almanya)
Şampiyon : Jugoplastika Split
3. Maçı: Aris: 88 - Barcelona: 71
Final: Jugoplastika: 75 - Maccabi Tel Aviv: 69
MVP: Dino Radja
1990 Zaragoza (İspanya)
Şampiyon : Jugoplastika Split
3. Maçı: Limoges: 103 - Aris: 91
Final: Jugoplastika: 72 - Barcelona: 67
MVP: Toni Kukoc
1991 Paris (Fransa)
Şampiyon : Pop 84 Split
3. Maçı: Maccabi Tel Aviv: 83 - Scavolini Pesaro: 81
Final: Pop 84 (Jugoplastika): 70 - Barcelona: 65
MVP: Zoran Saviç
1992 İstanbul (Türkiye)
Şampiyon : Partizan
3. Maçı: Philips Milano: 99 - Estudiantes: 91
Final: Partizan: 71 - Juventut Badalona: 69
MVP: Predrag Danilovic
1993 Atina (Yunanistan)
Şampiyon : Limoges)
3. Maçı: PAOK: 76 - Real Madrid: 70
Final: Limoges: 59 - Benetton Treviso: 55
MVP: Richard Dacoury
1994 Tel Aviv (İsrail)
Şampiyon : Juventut Badalona
3. Maçı: Panathinaikos: 100 - Barcelona: 83
Final: Juventut Badalona: 59 - Olympiakos: 57
MVP: Jordi Villacampa
1995 Zaragoza (İspanya)
Şampiyon : Real Madrid
3. Maçı: Panathinaikos: 91 - Limoges: 77
Final: Real Madrid: 73 - Olympiakos: 61
MVP: Arvydas Sabonis
1996 Paris (Fransa)
Şampiyon : Panathinaikos
3. Maçı: CSKA Moskova: 74 - Real Madrid: 73
Final: Panathinaikos:67 - Barcelona: 66
MVP: Panayotis Yanakis
1997 Roma (İtalya)
Şampiyon : Olympiakos
3. Maçı: Olimpia Ljubliana: 86 - Asvel: 79
Final: Olympiakos: 73 - Barcelona: 58
MVP: David Rivers
1998 Barcelona (İspanya)
Şampiyon : Kinder Bologna
3. Maçı: Benetton Treviso: 96 - Partizan: 89
Final: Kinder Bologna: 58 - AEK: 44
MVP: Antoine Rigaudeau
1999 Münih (Almanya)
Şampiyon : Zalgiris Kaunas
3. Maçı: Olympiakos: 74 - Teamsystem Bologna: 63
Final: Zalgiris Kaunas: 82 - Kinder Bologna: 74
MVP: Saulius Stombergas
2000 Selanik (Yunanistan)
Şampiyon : Panathinaikos
3. Maçı: Efes Pilsen : 75 - Barcelona: 69
Final: Panathinaikos: 73 - Maccabi Tel Aviv: 67
MVP: Oded Katash
2001 Paris (Fransa) - Suproleague
Şampiyon : Maccabi Tel Aviv
3. Maçı: Efes Pilsen: 91 - CSKA Moskova: 85
Final: Maccabi Tel Aviv: 81 - Panathinaikos:67
MVP: Nate Huffman
2001 senesinde ULEB'in düzenlediği Euroleague'de final four yapılmadı. Final serisi sonunda şampiyon Kinder Bologna, MVP Manu Ginobili oldu.
2002 Bologna (İtalya)
Şampiyon Panathinaikos
Final: Panathinaikos:89 - Kinder Bologna: 83
MVP: İbrahim Kutluay
2003 Barcelona (İspanya)
Şampiyon : Barcelona
3. Maçı: Montepaschi Siena: 79 - CSKA Moskova: 78
Final: Barcelona: 76 - Benetton Treviso: 65
MVP: Dejan Bodiroga
2004 Tel Aviv (İsrail)
Şampiyon : Maccabi Tel Aviv
3. Maçı: CSKA Moskova: 97 - Montepaschi Siena: 94
Final: Maccabi Tel Aviv: 118 - Skipper Bologna: 74
MVP: Anthony Parker
2005 Moskova (Rusya)
Şampiyon : Maccabi Tel Aviv
3. Maçı: CSKA Moskova: 91 - Panathinaikos: 94
Final: Maccabi Tel Aviv: 90 - Tau Ceramica: 78
MVP: Sarunas Jasikevicius
2006 Prag (Çek Cumhuriyeti)
Şampiyon : CSKA Moskova
3. Maçı:Tau Ceramica: 87 - Barcelona :82
Final: Maccabi Tel Aviv: 69 - CSKA Moskova: 73
MVP: Theo Papaloukas
2011 Barcelona (İspanya)
Şampiyon : Panathinaikos
3. Maçı:Montepaschi Siena: 80 - Real Madrid: 62
Final: Maccabi Electra: 70 - Panathinaikos: 78
MVP: Dimitris Diamantidis
2012 İstanbul (Türkiye)
Şampiyon : -
3. Maçı: -
Final: -
MVP: -